Glikozydy stewiolowe są jednym z najpopularniejszych słodzików naturalnych. Pozyskuje się je ze znanej roślinny – stevii rebaudiana. Co ciekawe, włączenie tej substancji słodzącej do jadłospisu pozwala zachować słodki smak diety i jednocześnie umożliwia uniknięcie nadmiernej ilości kalorii. Zanim jednak włączymy glikozydy stewiolowe do swojego menu, warto dowiedzieć się, czy ich stosowanie jest bezpieczne? Jak stewia wpływa na zdrowie?
Stewia i glikozydy stewiolowe – charakterystyka
Stewia to jeden z najbardziej znanych i najczęściej stosowanych surowców naturalnych, wykorzystywanych do produkcji substancji słodzących. Choć pochodzi ona z Ameryki Południowej, przede wszystkim z Brazylii i Paragwaju, to jej hodowla możliwa jest także w domowych warunkach europejskich. Mianowicie w sklepach z żywnością ekologiczną spotkać można stevię rebaudianę już wysianą w doniczce lub do zasiania.
Niewątpliwie glikozydy stewiolowe stanowią ciekawą alternatywę dla wielu innych, popularnych słodzików takich jak cyklaminiany czy sacharyna. Ich główną przewagą jest naturalne pochodzenie substancji słodzącej. Ekstrakt z liści Stevia rebaudiana zawiera mieszaninę̨ różnych związków, w tym właśnie słodkich glikozydów stewiolowych. Stanowią̨ one od 4% do 20% suchej masy liści. Warto podkreślić, że zawartość związku słodzącego w roślinie jest różna i zależy od pochodzenia stewii, a także warunków jej uprawy.
Stewia jako słodzik
Zapewne wielu z nas wielokrotnie słyszało nazwę “stewia”, podczas gdy określenie “glikozydy stewiolowe” jest już znacznie mniej rozpowszechnione. Warto wiedzieć, że w obu przypadkach mowa jest o jednej i tej samej substancji. Stosowanie określenia “stewia” jest po prostu uproszczeniem dla prawidłowej pod względem chemicznym nazwy „glikozydy stewiolowe”. Substancje te są stosowane jako samodzielny słodzik, a także jako dodatek do żywności.
Glikozydy stewiolowe obecne w produktach spożywczych oznacza się symbolem E960. Wyizolowane z rośliny są około 300 razy słodsze niż klasyczny cukier spożywczy, ale możliwe jest także spożywanie suszonych i sproszkowanych liści, które są ok. 20–30 razy słodsze od sacharozy. Ich dodatek do produktów spożywczych jest regulowany przez rozporządzenie 1131/2011. Glikozydy stewiolowe z uwagi na tak wysoką siłę słodzącą (300:1) są dodawane do żywności w bardzo małych ilościach i nie dostarczają energii.
Czy glikozydy stewiolowe są bezpieczne?
Analizując bezpieczeństwo, bądź szkodliwy wpływ, stewii na organizm człowieka, warto wiedzieć, że obecnie glikozydy stewiolowe są stosowane w wielu krajach na całym świecie. Już w 2008 roku Komitet Ekspertów ds. dodatków do żywności FAO/WHO (JECFA) dokonał analizy wszelkich dostępnych danych naukowych i ocenił, że spożywanie glikozydów stewiolowych ze Stevia rebaudianajest bezpieczne dla zdrowia. Następnie w 2010 roku również Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) potwierdził bezpieczeństwo spożywania glikozydów stewiolowych pochodzących z liści Stevia rebaudiana.W Unii Europejskiej glikozydy stewiolowe zostały dopuszczone do spożywania w 2011 r.
Warto podkreślić, że stosowanie glikozydów stewiolowych, podobnie jak i innych substancji słodzących, jest regulowane prawnie. W przypadku stewii najistotniejsze jest rozporządzenie komisji (UE) nr 1131/2011 z dnia 11.11. 2011 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 w odniesieniu do glikozydów stewiolowych. W przypadku innych słodzików, zasady ich stosowania określone są w Rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1129/2011 z dnia 11.11. 2011 r. Aby dowiedzieć się więcej na temat innych substancji słodzących, przejdź tutaj: https://www.kursdietetyki.pl/stewia-ksylitol-erytrytol-slodziki-idealne/.
Jak zdrowo włączać stewię do diety?
Wiedząc, że glikozydy stewiolowe są bezpieczne, można rozważyć włączenie ich do diety. Warto jednak pamiętać, że nadal nie zwalnia to nas z rozsądku i przestrzegania zasad zdrowej diety ogółem. Jak podkreślają dietetycy, bardzo ważne jest planowanie diety zróżnicowanej, bazującej na świeżych i sezonowych produktach. Pamiętajmy, że podstawą naszego codziennego żywienia nadal powinny być warzywa, a w mniejszej ilości także owoce i pełnoziarniste produkty zbożowe.
Produkty z dodatkiem substancji słodzących mogą stanowić dodatek do diety. Jeśli naszym celem jest redukcja nadmiernej masy ciała, bądź zapobieganie nadwadze i otyłości, należy pamiętać, że włączenie stewii do diety, powinno wiązać się z wyłączeniem cukru z jadłospisu. Co więcej, pamiętać należy także o tym, że glikozydy stewiolowe nie powinny być spożywane w nadmiarze. Zgodnie z oceną EFSA poziom ADI, czyli dopuszczalne dzienne spożycie, dla glikozydów wynosi 4 mg/kg masy ciała dziennie. Niestety zgodnie z obecnie obowiązującym oznakowaniem żywności producenci artykułów spożywczych nie umieszczają zawartości słodzików na opakowaniu produktów. To znacznie utrudnia racjonalne planowanie diety. Z tego względu na co dzień należy unikać nadmiernego spożywania produktów zawierających słodziki, także należące do różnych grup.
Podsumowując, glikozydy stewiolowe, a także stewia są uznawane za bezpieczne. Włączenie ich do diety może być cenne, zwłaszcza jeśli zależy nam na redukcji masy ciała bądź zapobieganie nadwadze i otyłości. Włączając stewię do diety, warto robić to stopniowo i uważnie obserwować swój organizm. Należy pamiętać o umiarkowanym jej spożyciu i przestrzeganiu pozostałych zasad zdrowej diety.
Bibliografia:
- Kolanowski. Glikozydy stewiolowe – właściwości i zastosowanie w żywności. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLVI, 2013, 2, str. 140–150
- Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1131/2011 z dnia 11.11. 2011 r.
- Wierzbicka. „Słodziki” – aspekty żywieniowe i zdrowotne. WSZECHNICA ŻYWIENIOWA SGGW, maj 2014.
